Reflectie op de reactie van Jan Geurtz
01:24 over het volgen van het eigen pad van Jan Geurtz
In mei 2010 was er een driedaagse retraite in Amsterdam met Sogyal Rinpoche. Het was mijn (Robert Koops) eerste ‘live’ kennismaking met de ‘spirituele’ wereld. Het viel me direct op dat Rigpa-studenten zich strikt onderdanig gedroegen. Alleen Jan Geurtz, die ik tot dan toe kende als auteur van ‘de verslaving voorbij’ en onze correspondentie, gedroeg zich autonoom. Ik was blij om dat te zien, want ik werd misselijk van die devotie van veel anderen voor de man, die op mij geen enkele indruk maakte en bij mij niet oprecht overkwam. Ik dacht letterlijk, dit is een charlatan. Wat mij naast al die devotie van studenten en andere aanwezigen opviel, was het ervaringsfeit dat deze Sogyal Rinpoche belofte na belofte – te zullen spreken in deze drie daagse – niet nakwam. Toen hij gaandeweg zijn afspraken steeds weer opschoof en er uiteindelijk nauwelijks spreektijd overbleef, had ik het wel gezien. Dit hele circus, is aan mij niet besteed, zo dacht ik. Als er al spiritueel ontwikkeld moet worden, dan graag met mensen die een beetje gezond op elkaar kunnen reflecteren. Ik kom daar later in dit stukje op terug.
04:11 het benutten van
Tot aan dit moment spreekt Jan over het opvallende gedrag van SR, het materialisme (zo vat ik dat samen) en het zich laten omringen door jonge aantrekkelijke vrouwen. Het gaat hier dus nog niet over het misbruik, het gaat over de ervaringen in Zuid Frankrijk tijdens de eerste jaren bij de Rigpa-beweging. Hier zegt Jan dat hij het gedrag van SR ook spiritueel kan gebruiken. Daar heeft Jan een belangrijk punt. Want welke (hetero) man wil zich niet omringen door jonge aantrekkelijke vrouwen? Het ego van een student kan zich daar op basis van jaloezie tegen verzetten. Waarom hij wel en ik niet… Dat zelfde geldt voor het materialisme.
Tegelijk, en daar haak ik af, is het abject dat een voorbeeldfiguur precies het tegenovergestelde doet van wat hij predikt. Zo iemand volgen en daar voor buigen, zoals vele medestudenten van Jan dat dan wél deden, creëert een groepsdynamiek die ruimte biedt voor abject en grensoverschrijdend gedrag, aan manipulatie en uitsluiting.
07:00 over angst voor SR en klappen krijgen
In de confrontatie met SR, waarbij de groep kennelijk geniet nu dat Jan eindelijk een keer op het matje wordt geroepen, vertelt Jan hoe SR hem slaat en naar zich toe haalt en zegt: “the trouble is, I love you so much”. Ik zie hierin een klassieke afleiding en manipulatie. Iemand afstoppen en dan zeggen dat je van hem houdt is dé manier om zelf – het ego van SR in dit geval – buiten schot te blijven. Meer niet. Juist het duiden in termen van ego (van degene die wordt afgestopt) dat in conflict is met wat is, is naar mijn idee de spirituele valkuil naar een onveilig gebied, waarin de goeroe onder dit voorwendsel alles kan doen wat hem uitkomt. Dat loskomen waar Jan het over heeft (grazy wisdom) is natuurlijk geweldig, maar het blijft abject dat daar een verknipte geest (die van SR) bij betrokken is.
vanaf 12:30 tot 14:43 het psychologisch niveau van SR, de dwangneuroot
Wat deze leraren als kleuter meemaken is onvoorstelbaar. Ze worden in een klooster op een troon gezet en aanbeden door oude monniken. Dat kan niet anders dan totaal verknipte geesten opleveren. Dat daar wel een krachtige spirituele geest in zou schuilen wijs ik volledig van de hand. Ik zie eerder een sterke dissociërende geest die vanuit dát perspectief kan zijn met wat is, wat dan vervolgens spiritueel lijkt. Het overkomen van de existentiële angst die ons allen drijft, kan het resultaat zijn van spirituele beoefening. Maar de existentiële angst die verlaten 4-jarige kinderen moeten ervaren, door te worden gedropt in een klooster om vervolgens kaal te worden geschoren en gedrild worden om ego-loos te leven, kan geen gezonde geest opleveren. Eenmaal volwassenen kunnen ze onmogelijk op een afgestemde manier omgaan met ‘gewone’ mensen.
Robert Koops, sept 2018
