Iedereen had het er over en we hebben allemaal een mening. Helemaal goed, als dat de discussie op gang brengt over deze vorm van levensbeëindiging. Terecht heeft de medische wetenschap steeds weer de ethische reflectie – het stellen van de vraag, hoe te leven, wil dat leven goed en zinvol zijn – aangewakkerd.
Jammer vind ik echter dat deze ethische discussie is vertroebeld door een bizar slechte documentaire. De film lijkt niet geslaagd in haar doel: het op een heldere, neutrale en transparante wijze voor het voetlicht brengen van levensbeëindiging via de levenseindekliniek.
Op kritiek (door professor Lamme in DWDD) verweert de levenseindekliniek zich door te stellen dat de documentaire als creatief proces geheel los staat van hun werk. Dat is toch merkwaardig. Hoe kan een dergelijk instituut met een dergelijke rol, die nog volop ter discussie staat, tegen filmmakers zeggen “doe je eigen ding maar”.
Hoe haal je het in je hoofd om een casus op te voeren van een mevrouw die zich juist van het woordje huppakee bediende voor veel communicatie. Het eerste wat je daarmee vestigt als levenseindekliniek, is het idee van huppakee weg er mee. Weg met leven dat niets meer toevoegt. Weg met leven dat alleen maar zorg en geld kost. Dat beeld, dat gevoel, wordt meegegeven als je een casus opvoert die al moeilijk te vatten is: een (nog steeds) autorijdende vrouw, die nog danst, één dag voor haar einde, waarbij het woordje huppakee en huppakee-weg steeds weer terugkomt.
En dan, ja natuurlijk, haar opmerking dat ze op een andere plek wilde sterven. De arts wuift het in DWDD weg, maar of hij gelijk heeft doet er niet toe. Waar het om gaat, is dat er kennelijk uitleg bij de film nodig is om dát dan weer te begrijpen. Dan heb je je boodschap in de eerste instantie niet goed gecommuniceerd.
De levenseindekliniek heeft zichzelf geen goede dienst bewezen. Maar wat ik nog lastiger vind is dat de mens die er willens en wetens uit wil stappen nu toch op een andere manier wordt bekeken. Want zelfs een gekozen dood via een instituut als een levenseinde kliniek lijkt geen zorgvuldige route. Ik zeg dus niet dat het dat niet is of zou zijn. Het gaat om het beeld dat nu is ontstaan.
De kritische professor Lamme stelt dat er op mensen een enorme druk wordt gelegd om er maar een eind aan te maken, als het leven niet meer voldoet, als het te duur is voor de samenleving, als het niet meer die kwaliteit heeft die we er van verwachten.
We hebben met z’n allen een (beklemmend) beeld gevormd van hoe een leven zinvol is. We moeten allemaal gelukkig zijn en dus als dat niet zo is: huppakee-weg! Misschien moeten we een facebookpagina openen voor huppakee weg-mensen! Wat een zotheid.
Iemand die zich onlangs suïcideerde, had te kennen gegeven, nergens een rustpunt te kunnen vinden. Een psychiatrische behandeling die door protocoldruk niet goed op gang kwam, was de laatste duw. Huppakee. Ik weet dat dat geen incident is.
We zullen toch op enig moment het schip moeten keren, willen niet nog veel meer mensen verdrinken in de complexe bureaucratische, digitale en steeds killer wordende samenleving.
Tegelijk lijkt het mij zinvol dat we ons bezinnen op de vraag wat goed leven is, wat zinvol leven is.
Robert Koops
